Gluten-jeść czy nie jeść? 3#MITYDIETETYKI

GLUTEN2.png

Gluten to białko, które występuje w pszenicy, życie i jęczmieniu. W ciągu ostatnich lat moda na dietę bezglutenową rozwinęła się na dobre. Zdaje się, że wokół glutenu narosło sporo mitów, przez co w oczach wielu owiany jest złą sławą.  Czy słusznie?

 

„Warto odstawić gluten dla zdrowia”

Obecnie przyjmuje się, że gluten jest niezdrowy w trzech przypadkach: celiakii, alergii na pszenicę i nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. Poniżej przeczytasz trochę więcej o tych trzech zaburzeniach.

Dla ogólnej populacji obecność glutenu w diecie nie wpływa na jej jakość. Kasza jęczmienna, chleb żytni czy makaron pełnoziarnisty – posiadają gluten, są to jednak zdrowe produkty, które bez sensu wykluczać z diety bez konkretnego powodu.

To czym powinniśmy się martwić to raczej stopień przetworzenia produktów zbożowych. Warto skupić się na wzbogacaniu diety w produkty pełnoziarniste (wysokie typy mąk , pieczywo pełnoziarniste, ryż brązowy, makaron pełnoziarnisty, kasze, płatki owsiane, gryczane itd.), ponieważ takie posiadają więcej składników odżywczych w porównaniu do produktów z oczyszczonych mąk.

Czy dieta bezglutenowa jest niezdrowa?

Dobrze zbilansowana dieta bezglutenowa nie jest niezdrowa. To zbilansowanie jest jednak istotne, ponieważ eliminujemy dużą część produktów zbożowych – źródła błonnika, witamin z grupy B i składników mineralnych.

Właśnie dlatego w badaniach na osobach z celiakią, w ciągu roku od przejścia na dietę bez glutenu większość z nich rozwinęła zespół metaboliczny. W innym badaniu wprowadzenie takiej diety jedynie na miesiąc wpłynęło niekorzystnie na mikroflorę jelitową.

Wiele z zamienników bezglutenowych to produkty wysoce przetworzone, które nie świecą przykładem, jeśli chodzi o wartość odżywczą, a zazwyczaj są też dosyć drogie.

Dodatkowo dieta bezglutenowa nie jest łatwa. Szukanie produktów bezglutenowych, pewność co do jedzenia „na mieście”  tylko w restauracjach stricte bez glutenu, dbanie o osobny sprzęt kuchenny, talerze, sztućce w domu – to tylko niektóre przykłady trudności z którymi borykają się osoby chore na celiakię.

Czy wykluczenie glutenu pomaga w chorobach autoimmunologicznych?

Wiele osób obciążonych chorobami z autoagresji wraca od dietetyka z jadłospisem bez glutenu. Wyniki badań na temat zależności między tymi zaburzeniami są różne.

Wiemy, że choroby autoimmunologiczne często występują razem, ponieważ łączą je wspólne mechanizmy. Stąd osoby chore na Hashimoto, łuszczycę czy reumatoidalne zapalenie stawów mają znacznie wyższe ryzyko wystąpienia celiakii.

Nie jest to jednak powód, żeby automatycznie wprowadzać dietę bezglutenową. Uzasadnione jest za to, aby osoby z chorobami autoimmunologicznymi przeprowadzały diagnostykę w kierunku np. celiakii.

 

Kiedy trzeba odstawić gluten?

1.       CELIAKIA (CHOROBA TRZEWNA)

W celiakii spożycie glutenu powoduje nieprawidłową odpowiedź immunologiczną,  co skutkuje uszkodzeniem kosmków jelitowych oraz rozszczelnieniem połączeń międzykomórkowych. Może to prowadzić do poważnych zaburzeń zdrowotnych (zaburzenia wchłaniania, niedobory).

Osoby z celiakią powinny restrykcyjnie przestrzegać zasad diety bezglutenowej do końca życia.

Częstotliwość występowania celiakii w Polsce oszacowuje się na 0,8%.


Objawy

biegunki, wzdęcia, bóle brzucha, anemia, niedożywienie, zmiany skórne, zmiany nastroju, depresja, zmęczenie, zaburzenia neurologiczne

(u niektórych występują jedynie pozornie niepowiązane objawy lub jedynym objawem jest uszkodzenie kosmków jelitowych)

Diagnoza

oznaczenie przeciwciał anty-tTG w klasie IgA oraz całkowitego poziomu przeciwciał w klasie IgA, biopsja jelita cienkiego

Pamiętaj, że aby diagnoza była prawidłowa nie można odstawiać glutenu przed testami.

 

2.       ALERGIA NA PSZENICĘ

Spożycie glutenu ma znaczenie także w przypadku alergii na białka pszenicy. Zazwyczaj występuje ona u dzieci, które w większości z niej wyrastają.


Objawy

Katar, astma, zmiany skórne, nudności, wymioty, biegunka, obrzęk ust, gardła, łzawiące i swędzące oczy

Diagnoza

Testy skórne, test na przeciwiciała IgE specyficzne dla pszenicy, doustna próba prowokacyjna

 

3.       NIECELIAKALNA NADWRAŻLIWOŚĆ NA GLUTEN (NCGS)

NCGS dotyczy osób, u których nie stwierdzono celiakii (nie występuje u nich uszkodzenie komórek jelitowych), ani alergii na pszenicę, ale ich objawy ustępują po wprowadzeniu diety bezglutenowej.

Chciałabym tutaj podkreślić, że NCGS nie jest dobrze zidentyfikowanym zaburzeniem. Nie ma kryteriów diagnostycznych, przez co specjaliści muszą opierać się na relacjach pacjentów, które mogą nie być obiektywne.

U osób diagnozowanych w kierunku NCGS stwierdzono częste występowanie efektu nocebo*.

*objawy miały podłoże psychologiczne związane z negatywnym nastawieniem do glutenu

Objawy NCGS mogą być bardzo podobne do zespołu jelita drażliwego (IBS). Sugeruje się, że dla niektórych osób poprawa po przejściu na dietę bezglutenową nie jest związana z samym glutenem, a z odstawieniem produktów pszennych - głównego źródła fruktanów. Fruktany to węglowodany, które są fermentowane przez bakterie w jelitach. U osób z IBS produkty bogate w ulegające fermentacji węglowodany (FODMAP) powodują uciążliwe bóle brzucha czy wzdęcia. 

 

Objawy

biegunki, wzdęcia, bóle brzucha, zmęczenie, ból głowy, bóle stawów i mięśni, depresja

Diagnoza

Eliminacja glutenu do momentu ustąpienia objawów, a następnie ponowne wprowadzenie do diety

 



Źródła:

https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/view/55082/44423

https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25581084/

https://www.cambridge.org/core/journals/british-journal-of-nutrition/article/effects-of-a-glutenfree-diet-on-gut-microbiota-and-immune-function-in-healthy-adult-human-subjects/70732F56E5AAA70C4208127B3E43CBF6

 

Previous
Previous

Kim jest i jak pomaga psychodietetyk?

Next
Next

Pytania na temat wody 2#MITYDIETETYKI